දුටුගැමුණු රජ දවස තැනූ නාමල් අංග රජමහ වෙහෙර... .

ස්වභාවිකව පිහිටි නා ගස් සමූහයක් ඇති බිම්කඩක නාමල් පෙති හැඩය අනුව විහාර අංගයන්ගෙන් සැදුම් ලද නිසාම "නාමල් අංග" නම් ලද මෙම ඵෙතිහාසික රජමහා විහාරය පිහිටියේ කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කයේ අඹන්පොළ ග්‍රාමයේ ය.

ක්‍රි.පූ.161-137 යුගයේ රාජ්‍ය කළ දුටුගැමුණු රජු විසින් මෙම විහාරය කරවූ බව සදහන් වේ.

මේ ආසන්නයේ පිහිටා ඇති ඵෙතිහාසික රිදී විහාරයට මහ පෙරහරින් බුදු පිළිමයක් වඩමවාගෙන පැමිණි දුටුගැමුණු රජු හා පිරිස මේ ස්ථානයේ රාත්‍රිය ගත කළ බවත් ,එය සිහිවීම පිණිස කුඩා ස්ථූපයක් කරවූ බවත් පැවසේ.

වර්ථමානයේ ස්ථූපය දක්නට නැතත් එය තිබූ ස්ථානයේ අඩි 40 ක් උස බුදු පිළිමයක් ඉදිකර ඇත. මෙම බුදු පිළිමය දැවයෙන් කර බදාම පුරවා සායම් කරන ලද හිටි පිළිමයකි.

දුටුගැමුණු රජතුමා විසින් ඉදිකරන ලද වෙහෙර බිම පිහිටිස්ථානයේන් පුරාවස්තු රාශියක් හමුවී තිබේ.

අතින් රේඛා නිර්මාණය කර සෑදූ උළු, වාමන රූප , කැටයම් වලින් තොර සදකඩපහණක් , සිරිපතුල් සටහන් කරන ලද ශෛලමය මල් ආසන මෙම භූමියෙන් සොයාගෙන තිබෙි.


 

කාලයාගේ ඇවෑමෙන් ගන වනාන්තරයට යටවී තිබූ මෙම පුදබිම මහනුවර යුගයේදී කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජතුමා විසින් ක්‍රි.ව.1747-1782 වකවානුවේදී ප්‍රතිසංස්කරණය කරවා, අංග සම්පූර්ණ විහාරාංග ඉදිකරවා විහාරයේ දියුණුවට ගම්වර පූජා කළ බව පැවසේ.

නාමල් අංග විහාරය හා සම්බන්ධ තවත් ඵෙතිහාසික මුලාශ්‍රයක් තිබේ.එනම් රාජ අනුග්‍රහයෙන් විහාරයට ලැබුණු තල්පතකි. සියම් දේශයෙන් ශ්‍රී ලංකාවට උපසම්පදාව ගෙන ආ යුගයේ විහාරයට පොහොය සීමාවක් ලබා දෙමින් ලියන ලද මෙම තල්පත අදද මෙම විහාරයේ තැන්පත්ව තිබේ.

ක්‍රි.ව.1865 දී , වල් බිහිව තිබූ නාමල් අංග රජමහ විහාරය ගොකරැල්ලේ රතනජෝති හිමියන් විසින් යළි නගා සිටුවා තිබේ.

වර්තමානයේ නාමල් අංග විහාරයට නවාංග කිහිපයක්ම එක් වී තිබේ. මූර්ති සහ චිත්‍ර වලින් අලංකෘත නව පිළිමගෙය මින් වැදගත් තැනක් ගනී.බුද්ධ චරිතය හා සම්බන්ධ සිදුවීම් මෙන්ම ජාතක කතාද මෙහි චිත්‍රයට නගා තිබේ. එමෙන්ම මෙහි බුද්ධ චරිතයේ අවස්ථා ඇතුළත් මූර්ති රාශියක්ද දක්නට ලැබේ. 

 

එමෙන්ම නාමල් අංග නව පිළිමගෙයි බිම්මහලේ අපායක්ද මූර්තිමත් කර තිබේ.

                     

ශ්‍රී ලංකාවේ දස දෙස පිහිටි රජමහ විහාර අතරින් නාමල් අංග රජමහා විහාරය සුවිශේෂී සිද්ධස්ථානයකි.