අතීත මුතුන් මිත්තන් විසූ පුරාණ ලෙන - බෙලිලෙන

කිතුල්ගල ඉංඔය වත්තේ රළු බොරළු කන්ද නගිමින් සැතපුම් ගණනක පා ගමනින් ගරා වැටුණු ගල්පඩි මතින් දුෂ්කර ගමනක් ගෙවා බෙලි ලෙනට ලඟා විය යුතුය.

එය වසර දහස් ගණනකට එපිට දී අපගේ ආදිතම මුතුන්මිත්තන් ජීවත් වූ නිවහනක් විය. ලෙන් ද්වාරයෙන් ඉහළ සිට පෙණ විසුරුවමින් ඇද හැලෙනා කුඩා දිය ඇල්ල ඉතා සුන්දර දර්ශනයකි.

අඩ සඳක් වන් ලෙන් දොර අතරින් පෙනෙන අඳුරු වනපෙතින් ගැවසී ගත් ගිරි දුර්ග සිත් තුළ භයංකාරත්වයක් නැංවුව ද, ලෙනට පහලින් පෙනෙන හරිතවර්ණ තේ හා රබර් වතුයායන්හි සුන්දරත්වය සිතට චමත්කාරයක් දනවයි.

ගොළුබෙල්ලන් අධිකව හමුවන නිසා බෙලිලෙන යයි නම් ලැබූ මේ ස්ථානය ලෙන් තුනකින් යුක්ත ය. ලෙන් ද ඇතුළත් අක්කර 28ක භූමියක් පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයක් වශයෙන් නම් කර ඇත. කැණීම් කර ඇත්තේ මැද පිහිටි විශාල ලෙනෙහි ය.

අදින් අවුරුදු 25000 ක් අතීත මානවයන් මෙහි සිටි බවට ස්ථිර සාක්ෂි හමුවී ඇත. ලෙන තුළින් මිනිස් ඇටසැකිලි කොටස් හමු වී ඇත.

කිතුල්ගලින් අවම තරමින් පුද්ගලයන් 30 දෙනෙකුගේ අස්ථි හමුවී තිබේ. එදා මධ්‍ය ශිලා යුග මානවයා ගත කළ සරල ජීවිතයට අවශ්‍ය ආයුධ තනා ගත්තේ ද ඉතා සරල ලෙස ය. ප්‍රධාන වශයෙන් භාවිත කර ඇත්තේ මුවහත් උල් කුඩා ගල් මෙවලම් ය. ඒවා ක්ෂුද්‍ර ශිලා මෙවලම් නමින් හඳුන්වයි. බෙලි ලෙන කැණීම්වලින් මීට වසර 27000 සිට 34000 දක්වා ඈත යුගයකට අයත් ශිලා අවි ලැබී තිබේ.

සත්ත්ව ඇටකටු, දත්, අං ආදී කොටස් ආයුධ තැනීමට යොදාගෙන තිබේ. වඳුරා, අලියා, මුවා, ගෝනා, මී හරකා වැනි සතුන්ගේ අස්ථි කොටස්වලින් මෙම ආයුධ තනාගෙන ඇත.

පබලු වැනි ශරීර අලංකරණ ආභරණ හමුවීමෙන් පෙනෙන්නේ මේ ආදි මානවයා යම්කිසි කලා රසඥතාවකින් යුක්තව සිටි බව ය. පාට තනා ගැනීමට ගත් ගුරුගල් අඹරන ගල් හමුවීමෙන් ද ඒ බව පැහැදිලි වේ.

මධ්‍ය ශිලා යුග මිනිසා ආහාර වගා කිරීමට හුරුවී නොසිටි අතර, ප්‍රධාන යැපුම් මාර්ගය වූයේ දඩයම යි. මෙසේ දඩයම් කළ සතුන් අතර ප්‍රමුඛත්වය ගෙන ඇත්තේ මිනිසාගේ ළඟම නෑදෑයා වූ වඳුරා ය.

තවත් ප්‍රධාන ආහාරයක් වූයේ ගස් ගොළුබෙල්ලන් ය. බෙලිලෙන කැණීම් වලින් හමු වූ ආකාවුස් ගණයේ ගොළුබෙල්ලන් වසර 12500-10500 ක අතීතයකට අයත් බව හෙළවී ඇත. මේ කටු සැමෙකකම තියුණු අවියකින් කරන ලද සිදුරක් දැකගත හැකි ය. ඒ සිදුරු මස් පිටතට ගැනීමට හාරන ලද ඒවා යයි මතයකි.

බෙලිලෙන මානවයා එක් තැනකට සීමා නොවූ බවත් තම අවශ්‍යතා සඳහා රට පුරා සංචාරය කළ බවත් පැහැදිලි වන සාධක ලැබී ඇත. එසේ බොහෝ දුර බැහැරින් රැගෙන ආ ද්‍රව්‍යයකි, ලුණු. ඒ බව සනාථ කරන්නේ බෙලිලෙනෙන් හමුවන ලුණුවල දැකගත හැකි මුහුදු බෙලිකටු ය. අද මෙන්ම එදාත් මිනිසාට ලුණු නැතිවම බැරි ද්‍රව්‍යයක් විය.

අනෙක් වැදගත් කරුණ වන්නේ මෙහි ලෙන ඉදිරියෙන් හමුවූ පැරණි ගල් බැම්මයි. එය ශ්‍රිලංකාවේ පෙදරේරු ශිල්පය සම්බන්ධයෙන් හමුවී ඇති පැරණිම සාක්ෂිය ලෙස සැලකේ.

මෙහි ජීවත්වූවන් මධ්‍ය ශිලා යුගයට අයත්ය. හෝමෝසේපියන් බලන්ගොඩෙන්සිස් යන නමින් හඳුන්වන මොවුන් පිළිබඳ සාක්ෂි මුලින්ම හමුවී ඇත්තේ බලන්ගොඩ ප්‍රදේශයෙනි.

බෙලි ලෙනට අමතරව ලංකාවේ බොහෝ තැන් වලින් අප රටේ විසූ ආදිවාසීන් සම්බන්ධ තොරතුරු හමුවී ඇත. පාහියන් ගල, බටදොඹ ලෙන, බටතොට ලෙන, ඇඹිලිපිටිය රංචමඩම, අලවල ඉන් ප්‍රධානය. 

ආදී මානවයින් සම්බන්ධයෙන් ලංකාවට විශේෂ තැනක් හිමිවන්නේ ආසියාවේ පැරණිම මානවයන් ලෙස සැලකෙන සුප්‍රකට පීකිං මානවයා මෙන්ම ජාවා මානවයාටද වඩා බලන්ගොඩ මානවයා ඉපැරණි වීමයි. බලන්ගොඩ මානවයාගේ ඉතිහාසය දිවයන්නේ මින් වසර 37000 ක් පමණ පෙර අතීතයකටය.

ඉතිහාස කරුණු කෙසේ වුවද මෙහි වාසය කළ මුතුන්මිත්තන් අවට පරිසරයේ චමත්කාරය විඳිමින් කොතෙක් නම් සරල සොඳුරු දිවියක් ගත කරන්නට ඇත්දැයි බෙලි ලෙන අවට පරිසරය සිසාරා නෙත් යවන සැමටම දැනෙන සත්‍යකි.